divendres, 20 d’octubre del 2023

LIX, Fortz guerra fai tot lo mon guerreiar

LIX.


Fortz guerra fai tot lo mon guerreiar

E destruir, per que tot er destrutz,

Qu' ab totz esfortz vey las gens esforsar

De dechazer us austres dechazutz

De drechura, q' us non es drechuriers,

Ans es ab tort qui pot pus torturiers,

Tant que temors de dieu no y fai temensa,

E qui conoys mescre sa conoyssensa.


Per qu' el mons es estranhatz de mondar,

Quar hom no cre autre ni es crezutz,

Ni es amatz per ren ni pot amar

Ni ben voler, ans es totz ben volgutz

Qu' om dona dreg, dat per dieu, per deniers;

E per aver avera 'ls messongiers

Per que dieus fa ses pro far penedensa 

Als crestias crestatz de paciensa.


Q' us ab son par no s pot apariar

Ses decebre, don quecx es deceubutz

E gualiatz, tan vol quecx gualiar,

Creyssen lo sieu, don mals es tant cregutz

Qu' om no vol far ben, e fa voluntiers

Mal, per que patz nos fug, qu' el vers paziers

Par que nos falh per la nostra falhensa,

E no nos val quar nos no 'l faym valensa.


Mas qui fes totz los bes que pogra far,

E que s tengues dels mals on es tengutz,

Et oblides so que deu oblidar,

E decores de cor so qu' es salutz,

E volgues dreg quar dreitz es dreitz semdiers,

Qu' aissi viven viu hom e non estiers,

Et obezis so qu' es d' obediensa,

De belh saber agra belha sabensa.

Vers paires dieus, don no ns podem pairar,

Vera via, vertatz e vera lutz,

Vers salvamens per que ns devem salvar,

Vera bontatz don totz bes es vengutz,

Amaires vers als amadors entiers,

Defendemens defendens d' aversiers,

Faitz nos obrar tals obras ab crezensa

Qu' entr' els gueritz trobem ab vos guirensa.


Amples camis ab trops de caminiers,

Leus per saber e per tener leugiers,

Es selh de mort, e mortals ab temensa

Selh de vida, per qu' a paucx vius agensa.


Si be m falhic no crey que y fes falhensa,

Mos Belhs Deportz, deport truep e guirensa.


Giraud Riquier.

LVIII, Qui m disses, non a dos ans,

LVIII.


Qui m disses, non a dos ans,

Qu' el laus me fos desgrazitz

Del rey 'N Anfos, de pretz guitz,

Mot me fora greus afans;

Qu' er es tant vil tengut sai

E blasmatz, que sol parlar

Non aus de luy ad honor,

Don ai al cor tal dolor

Qu' ab pauc chant no 'n desampar.


A moutz homes l' aug blasmar

Que li foran valedor,

Si guerra l' agues sabor

Tant com a cor de donar:

Mas ieu las! suy en esmai,

Com me sol lauzar mos chans,

Per elh que m' er abelhitz

Tant qu' ieu serai sebelhitz,

Ans que dreg alhors los lans.


Mala veyra sos efans,

Si 'l pus de la gent ver ditz, 

Que vius n' er despostaditz; 

E dieus don me mort enans, 

Quar ja gran joy non aurai 

Tro per ver auia comtar

Que 'l sieu enemic maior

Aian ab luy tal amor

Que d' elhs no 'l calha gardar.


Ab dreg a volgut renhar

Et ab pretz et ab valor,

Creyssen de terr' ab lauzor,

Lo reys N Anfos que dieus gar;

Et aras deu mielhs e mai

Voler dreg e patz dos tans,

Sol que non si' escarnitz;

Per que de dieu si' aizitz,

E sos pretz no s desenans.

Mos ditz sera pro bastans

Sol que per luy si' auzitz,

Qu' ieu parti totz esferzitz;

E si m' enten, non l' er dans;

Pero aitan li dirai

Que reys deu amicx amar,

Mas de l' als dir ai temor,

E 'lh chauzisca son melhor

Per son dreg dever a far.


Jamais no m' esforsarai

D' el rey castellan lauzar,

Ni d' autre, si en error

Ven son pretz, qu' a deshonor

Me pogues ab dan tornar.


No suy astrucx de senhor

Que m vuelha de cor amar.


Giraud Riquier.

LVII, Cristias vey perilhar Per colpa dels regidors,

LVII.


Cristias vey perilhar

Per colpa dels regidors,

Quar entr' elhs no cap amors

Ni patz ni dreitz, qu' ab tortz far

Son d' autruy dreg enveyos,

E creys lurs iniquitatz,

Creyssen lurs possessios.


En aisso truep voluntos

Lo pus de las poestatz;

Ja non dirai dels prelatz

Qu' ilh devon governar nos,

Mostran via per salvar;

Si s fan don lur tanh lauzors,

E dieus fassa 'ls drech guidar!


Per sas obras deu mostrar

Selh que repren las follors,

Si que 'l n' eschaya honors;

Qu' ayssi deu hom essenhar,

Quar non es maiestres bos

Per sol dictar apelatz,

Si 'ls faitz no fay cabalos.


Aisso lais, qu' autra razos

M' o tolh don suy apessatz,

Qu' els reys truep desacordatz,

Que d' un voler non sai dos;

Tant vol quascus contrastar

Ab l' autre, don es paors

Que dieus tot o desampar.


Un temps vol dieus yssausar

Crestias, e 'l fon sabors,

Quar el pus era valors;

E pessavan d' elh honrar

Contra Sarrazis fellos,

Et avian entr' elhs patz

Et amor totas sazos.


Mas er es contrarios

L' us a l' autre, que duptatz

No y es enjans ni baratz

Ni cuberta tracios;

L' us cuia l' autr' enjanar:

Mas pus greu m' es dels maiors,

Qu' el mals pot a mais montar.


Quan l' us ve l' autre baissar,

Se deurian far socors,

Quar qui val a valedors;

Mas estiers los vey obrar,

Que del creysser son gilos

E del mermar fan solatz,

Qu' om val als pus poderos.


Bos reys castellas, N Anfos,

Ab dreg faits tot quant fassatz

Et auretz pro companhos.


El devers sia gardatz

Vostres, e 'l pretz per vos.


Giraud Riquier.