II, Mos Cominals fai ben parer

II.

Mos Cominals fai ben parer

Que si 'l saubes dire ni far

So qu' a mi degues enuiar

Qu' el en faria son poder;

Mas jovens e poders li falh,

E paubreira e veillors l' assalh;

Per qu' al guerrier non fai paor;

E non a amic ni senhor

Que no 'l tenha per enueyos,

Mas tan quant ditz nostras tensos.

E s' ieu lo vuelh ben dechazer,

Qu' el vuelha tolre mon chantar,

Ja non er qu' ilh don' a manjar,

Ni 'l vuelha albergar un ser;

Mas metray lo chan din serralh,

Per qu' el soven trembl' e badalh;

Que la verchieira de sa sor

Vendet de son gay maint pastor,

Car lai vivia ab sos lairos,

Emblan las fedas e 'ls moutos.

Anc ab armas non sap valer

Hom meinz, tant s' en volgues lauzar;

Ni als guerriers, mas ab parlar,

No saup hom meinz de dan tener;

Mas soven mov guerra et assalh

A sels que an croz e sonalh,

Don mil monge dins refeitor

Pregan, ploran, nostre senhor

Qu' en Ponstortz e 'n Sanz Laurens fos,

Si cum es vielhs e sofraitos.

Leialtat sol molt mantener,

E falsetat totz temps blasmar;

Mas al tornei la i vim laissar,

E del tot metr' en non chaler;

Per que ditz lo par de Neralh

Que home que nafre e talh,

E prenda son lige senhor,

Ni qu' el toilla castel ni tor,

No 'l deu mantener nulhs homs pros,

Per qu' el no 'l mante ni 'n randos.

Ja nulh marit non cal temer

De lui, ni sa molher gardar,

Ans lo pot laissar domneiar

Et estar ab leys a lezer;

Que quals qu' el de bois vil entalh,

Deboissar lo pot d' aital talh,

Ses pel, ses carn e ses color

E ses joven e ses vigor;

E d' ome qu' es d' aital faysos

Non deu esser maritz gelos.

Garin d' Apchier.

II, Un sirventes on motz non falh

II.

Un sirventes on motz non falh

Ai fag, qu' anc no m costet un alh,

Et ai apres un aital art

Que, s' ai fraire, cozin ni quart,

Ieu 'lh part l' uov e la mealha,

E s' el pueys vol la mia part,

Ieu la 'lh giet de comunalha.

Tot mon sen ten dins mon serralh, 

Sitot mi tenon en trebalh;

Entr' En Azemar e 'N Richart

Lonc temps m' an tengut en regart, 

Mas ar n' auran tal baralha

Que lor enfan, si 'l reys no 'ls part, 

Auran part en la coralha.

Guillems de Gordon, fort batalh

Avetz mes dins vostre sonalh,

Et ieu am vos, si dieus mi gart,

Pero per fol e per muzart

Vos tenon d' esta fermalha

Li dui vescomt, et es lor tart

Que siatz en lor batalha.

Tot jorn contendi e m baralh,

M' escrim e m defen e m coralh,

C' om me fond ma terra e la m' art,

E m fai de mos arbres eyssart,

E mescla 'l gra ab la palha,

E no i a ardit ni coart

Enemic que no m' assalha.

Tot jorn ressoli e retalh

Los baros, e 'ls refon e 'ls calh,

E lur cug metre cor auzart,

E sui ben fols, quan m' en regart,

Qu' ilh son de peior obralha

Que non es lo fers San Launart,

Per qu' es fols qui s' en trebalha.

Talairans non trota ni salh

Ni no s mov de son artenalh,

Ni non dupta lansa ni dart,

Ans viu a guiza de Lombart,

Et es tan ples de nualha

Que, quant tot' autra gen s' en part,

El s' estendill e badalha.

A Peiraguers, pres del muralh,

Si que y poirai lansar ab malh,

Venrai armat sobre Bayart,

E s' ieu treup Peitavin pifart,

Sabra de mon bran cum talha,

Que sus el cap li farai bart

De cervelh mesclat ab malha.

Senhors, dieus vos salv e vos gart 

E vos aiut e vos valha,

Ab sol que m diguatz a 'N Richart 

So qu' el pau ditz a la gralha.

Bertrand de Born.