XII, Pus lo gens terminis floritz

XII.

Pus lo gens terminis floritz

S' espandis jauzions et gais,

M' es vengut en cor que m' eslais

De far un novel sirventes

On sapchon li Araguones

Qu' ab mal agur,

D' aquo sion ben tug segur,

Sai venc lo reys dont es aunitz

E siei soudadier loguaditz.

Sos bas paratges sobreyssitz

Sai que fenira coma lais,

E s tornara lai don es trais

A Meillau et en Carlades;

Quan quecx n' aura son dreg conques,

An s' en ves Sur;

Greu er que en mar no 'l debur

L' aura, quar tant es pauc arditz,

Flacx e vans e sojornaditz.

Proensa pert dont es issitz,

Que son frair Sancho prezon mais,

Qu' el non a suenh mas que s' engrais

E beua per Rossilhones,

On fo dezeretatz Jaufres,

Qu' a Vilamur

E 'n Tolza 'l tenon per perjur

Tuit cill ab cui s' era plevitz,

Quar los a per paor gequitz.

Lo reys cui es Castrassoritz

E ten de Toleda 'l palais

Lau que mostre de sos essais

Say al fill del Barsalones,

Quar per dreg sos malvatz hom es;

Del rey tafur

Mais am sa cort e son atur,

Non fauc selha don fui trahitz

Lo jorn qu' el fon per mi servitz.

Lo bos reys Gartsia Ramitz

Cobrera, quan vida 'l sofrais,

Aragon qu' el monges l' estrais;

E 'l bos reys navars, cui dreitz es,

Cobrara ab sos Alanes,

Sol s' i atur:

Qu' aitan cum aurs val mais d' azur,

Val mil tans et es plus complitz

Sos pretz que del rey apostitz.

Per selha de cui es maritz,

Per la bona reina m lais;

E des que m dis so don m' apais,

Berenguier de Bezaudunes

Li retraissera, s' il plagues;

Mas tot rencur

Sos malvatz faigz que son tafur,

Quar per el fo mortz e trahitz,

Don es sos linhatges aunitz.

Mout trahic lag l' emperairitz

Com fals reys perjurs e savais,

Quan pres a quintals et a fais

L' aver que Manuels trames,

E det l' a son frair' En Jacmes;

Pueys ab cor dur,

Quan n' ac pres lo vert e 'l madur,

El ne menet per mar marritz

La domna e 'ls Grecx qu' el ac trahitz.

Bertrand de Born.

XI, Gent fai nostre reis liouranda,

XI.

Gent fai nostre reis liouranda,

Per so son tuit gras

Sei Engles e nou e ras,

E chascus porta guirlanda;

E Frances son rusillos

De portar lurs garnisos,

E suefron set e fam e pluia e ven;

E 'l reis conquier l' autrui, e 'l sieu defen.

Reis que gran terra demanda

Par que fassa gas,

Quan caval non trai del pas

Ni calsas de fer non randa;

Ben fe 'l reis qu' es corajos

Quan venc sai entr' els Bretos, 

Mas la honors tornara en nien,

S' es tals la fis com fes comensamen.

Guerra vol c' om sanc espanda

E c' om fuec n' abras,

E que ja non sia las

De donar ni metr' a ganda;

Qu' ieu sai fraires aitals dos,

L' us es reis, l' autr' es coms pros:

Mas ges no ditz vertat aicel que men,

Ni tuit lauzat no son pro ni valen.

Al valen rei, qu' el gen blanda,

Sirventes, diras

Qu' enans que passes lo pas

Gard ben si l' es foudatz granda,

Si l' es sens o dans o pros;

Car per seinhor durmilhos

Non voill intrar en guerra ni en conten,

Car greu conquier hom ben terra en durmen.

Breton son fors de garanda

E son d' onor bas,

Car anc hom de San Thomas

N' intret en Breselianda;

Ben paron de bon cor blos

E tornat de sus en jos,

Car lor Artus demandon freuolmen;

Non dirai plus, car negus no m' enten.

Sirventes, vai t' en cochos

Al comte qu' a nom N Ugos,

Car el val tan e ve e sap e sen

Que ja no vol penre malvatz argen.

Bertrand de Born.

X, Ieu chan, qu' el Reys m' en a preguat

X.

Ieu chan, qu' el Reys m' en a preguat 

A l' auzen de mon menassat

De l' afar d' aquesta guerra, 

D' aquest juec que vey entaulat, 

E sabrem, quan l' auran joguat, 

Dels quals dels filhs er la terra.

Tost l' agra 'l Reys joves matat,

Si 'l coms no 'l n' agues essenhat,

Mas aissi 'ls clau e 'ls enserra

Qu' Engolmes a per fort cobrat,

E tot Centonge desliurat

Tro lai part finibus terra.

Si 'l coms pot far sa voluntat

Que no 'l vendon cyst afiat,

Ni del tot si dezenferra;

Qu' anc cynglar no vim pus irat,

Quan l' an brocat ni l' an cassat,

Qu' elh er mai sos cors non l' erra.

De mos senher lo Rey annat

Conosc que an siey filh peccat,

Que del sojorn d' Anglaterra

L' an ahoras dos ans lunhat,

Del tot lo 'n tenh per enguanat

Mai quan de Johan Ses Terra.

Li guazan si son acordat

Entr' elhs e ves lui revelat,

Com aissilh de Lombardia;

Mai volon esser be menat

Per rey que per comte forsat,

D' aitan lur en trac guarentia.

Aquest juec tenc per guazanhat

Deves vos e per envidat,

Que dels pezos de valia

Avem l' estachier desliurat,

Que tug n' aneron esfredat

Ses comjat, q' us non prendia.

En Lemozi fon comensat,

Mas de sai lur es afinat,

Qu' entre Fransa e Normandia,

Ves Giortz e ves Nuovmercat,

Vuelh qu' en auion cridar: “Arrat 

E Monjoy e deus aia.”

 

Lo sen venserem ab foudat

Nos Lemozin et envezat

Que volem qu' om do e ria;

Qu' els Normans en son enviat,

E dizon, si s n' eron tornat,

Q' uns mais d' elhs sai non venria.

Lo Rey tenc per mal cosselhat

De Fransa e per piegz guizat,

Car vey que sos fagz estanha

Que 'l valrion mais daurat;

E si no val a son conhat,

Sens e pretz tem que 'l sofranha.

Frances, si com es abdurat

Sobre totz e li plus prezat,

Paresca q' us non remanha

Companh qu' el Reys aia mandat; 

Que jamais no seretz prezat, 

Si non etz en la mesclanha.

Lo dux de Berguonh' a mandat

Qu' el nos ajudara l' estat

Ab lo secors de Campanha,

On venran tals cinc cens armat

Que, quan tug serem ajustat,

Non er Peitieus no s' en planha.

Reys qui per son dreg si combat

A mielhs dreg en sa eretat;

E quar conqueret Espanha

Karles, n' a hom tos temps parlat,

Qu' ab trebalh et ab larguetat

Conquier Reys pretz e 'l guazanha.

Senhe' 'N Rassa, aquest comtat

Vos cresca 'l Reys ab Bretanha.

Lo Reys joves s' a pretz donat

De Burcx tro qu' en Alamanha.

Bertrand de Born.